İdari Gözetime Alternatif Yükümlülüklere İlişkin Yönetmelik (“Yönetmelik”) 14.09.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik, 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununda yer alan idari gözetime alternatif yükümlülüklere ilişkin hükümlerin uygulanması hakkında usul ve esasları düzenlemiştir.
Söz konusu hukuki gelişmeyle ilgili olarak önemli bulduğumuz hususları aşağıdaki haliyle özetlemek isteriz.
1. İdari Gözetime Alternatif Yükümlülük Nedir?
Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancının idari gözetim altına alınması yerine, özgürlüğünü kısıtlamayacak ya da daha az kısıtlayacak şekilde uygulanan idari tedbirlerdir.
2. Yönetmeliğin Kapsamı
Bu Yönetmelik, 6458 sayılı Kanunun 57/2’nci ve 57/A maddeleri uyarınca, hakkında sınır dışı etme kararı alınan ve idari gözetime alternatif yükümlülüklere tabi tutulan düzensiz göçmenlere ilişkin yürütülecek iş ve işlemleri kapsamaktadır.
3. İdari Gözetime Alternatif Yükümlülükler Hakkında Değerlendirme Yapmaya ve Karar Vermeye Yetkili Kişiler
Bu husus Yönetmeliğin 5. maddesi düzenlenmiştir. Hükme göre idari gözetime alternatif yükümlülükler; hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancılara, Başkanlığın talimatı üzerine veya re’sen valilikler tarafından uygulanacaktır. İdari gözetime alternatif yükümlülüklerin takibini sağlamak amacıyla İl Müdürlükleri bünyesinde bir birim kurulacaktır.
Yabancının idari gözetime alternatif yükümlülüklere tabi tutulup tutulmayacağına ve hangi yükümlülük/yükümlülüklere tabi tutulacağına ilişkin değerlendirme de valilikler tarafından yapılacaktır.
Bununla birlikte, yabancının idari gözetime alternatif yükümlülüklere tabi tutulup tutulmayacağına ilişkin değerlendirme yapılırken yabancının özgürlük ve güvenlik hakkı, aile bütünlüğü, çocuğun yüksek yararı ve kamu düzeni, kamu sağlığı ve kamu güvenliği gibi birtakım dengeler göz önünde tutulacaktır.
4. İdari Gözetime Alternatif Yükümlülüğe Tabi Tutulacak Kişiler
İdari gözetime alternatif yükümlülüğe tabi tutulacak kişiler Yönetmeliğin 6. maddesinde düzenlenmiştir. Hükme göre, hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancılardan; kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal eden, sahte ya da asılsız belge kullanan, kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayan ve kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlardan;
- idari gözetim süresi dolanlar,
- idari gözetim kararı alınmaksızın idari gözetime alternatif yükümlülük/yükümlülüklere tabi tutulması uygun görülenler,
- Başkanlığın talimatıyla ya da re’sen valilik tarafından yapılan değerlendirme sonucunda idari gözetimi sonlandırılanlar ve
- Sulh Ceza Hakimi kararına istinaden valilik tarafından idari gözetimi sonlandırılanlar,
idari gözetime alternatif yükümlülük/yükümlülüklere tabi tutulacaktır.
Aşağıda sayılan kişiler ise alternatif yükümlülük/yükümlülüklere tabi tutulamayacağı öngörülmüştür;
- Kanunun 55. maddesi kapsamında olan yabancılar
- Haklarında alınan sınır dışı etme kararının iptal edilen, kaldırılan veya geri alınan yabancılar.
5. İdari Gözetime alternatif Yükümlülüklere Tabi Tutulmasına İlişkin Değerlendirme Esasları
Yönetmeliğin 7. maddesi uyarınca hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancının idari gözetime alternatif yükümlülük/yükümlülüklere tabi tutulup tutulmayacağı değerlendirmesi idari gözetim altına alınmadan önce bireysel olarak yapılacak olup yapılacak olan değerlendirmede, kişinin özel ihtiyaç sahibi veya hassas durumda olan bir birey olup olmadığı, yaşı, sağlık durumu, cinsiyeti, ailevi durumu gibi özellikleri dikkate alınacaktır.
Ancak, alternatif yükümlülük/yükümlülüklerin uygulanmasının mümkün olmaması veya söz konusu yükümlülük/yükümlülüklerin yeterli olmaması durumunda idari gözetime başvurulabilir.
Bir yabancının idari gözetime alternatif yükümlülüklere tabi tutulup tutulamayacağına ilişkin olarak, yabancı hakkında yapılan işlemlerin her aşamasında ve herhangi bir süre beklenmeksizin değerlendirme yapılabileceğinin de altı çizilmiştir.
Bunun yanında, aşağıda belirtilen durumların bir veya birkaçının varlığı halinde haklarında sınır dışı etme kararı alınmış yabancılar için idari gözetime alternatif yükümlülüklerden ziyade öncelikli olarak idari gözetim uygulanacağı düzenlenmiştir. Bu durumlar şunlardır:
- İdari gözetim altına alınmaması durumunda ülkesiyle ilgili doğru bilgi ve belgelere ulaşılamayacak olması
- Kimlik ve uyruğunun tespit edilmesi amacıyla idari gözetim altına alınması gerekmesi
- Yabancının idare ile iş birliği yapmaması
- Yabancının idari gözetim altına alınmaması durumunda ülkesine geri gönderilemeyecek olması.
6. İdari Gözetime Alternatif Yükümlülükler Nelerdir?
Yönetmelikte öngörülen idari gözetime alternatif yükümlülük aşağıdaki gibidir:
- Belirli adreste ikamet etme
- Bildirimde bulunma
- Ses tanıma
- Aile temelli geri dönüş
- Geri dönüş danışmalığı
- Kamu yararına hizmetlerde gönüllülük esasıyla görev alma
- Teminat
- Elektronik izleme
- Mobil uygulama
- Elektronik kelepçe
7. Yükümlülüklere Tabi Tutulmasına İlişkin Karşı Başvuru Yolları Nelerdir Ve Nereye Başvuru Yapılmalıdır?
Yönetmelikte, elektronik izlemeye ilişkin yükümlülüğe karşı yargı yoluna başvurulabileceği öngörülmüştür. Bu doğrultuda elektronik izleme yükümlülüğüne karşı yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, Sulh Ceza Hakimine başvurabilir.
Diğer yükümlülükler karşı yapılabilecek başvurulara ilişkin bir açıklık bulunmamaktadır.
8. İdari Gözetime Alternatif Yükümlülüklerin Sonlandırılması
Yönetmeliğin 20. maddesinde yabancıların idari gözetime alternatif yükümlülük/yükümlülüklere tabi tutuldukları süre, her halükârda yirmi dört ayı geçemeyeceği öngörülmüştür. Teminat yükümlülüğüne ilişkin sürelerin ise saklı olduğu belirtilmesi sebebiyle bu yükümlülüğe ilişkin sürenin daha uzun olabileceği anlaşılmaktadır. Madde devamında ise idari gözetime alternatif yükümlülüklerin aşağıdaki şartların biri veya birkaçının varlığı halinde sonlandırılacağı belirtilmiştir:
- Sulh ceza hâkimi veya idare mahkemesi kararıyla,
- Yabancının sınır dışı edilmesi, gönüllü geri dönüş yapması veya kendiliğinden ülkeden çıkış yapması durumunda,
- İdari gözetime alternatif yükümlülüklere ilişkin yirmi dört aylık sürenin dolması durumunda,
- Başkanlık talimatıyla,
- Yabancının yükümlülüğünü ihlal etmesi halinde,
- İl Müdürlüğü tarafından, yabancının idari gözetime alternatif yükümlülük/yükümlülüklerinin devamında zaruret görülmemesi durumunda,
- Yabancının idari gözetim altına alınması halinde,
- Yabancı hakkında alınan sınır dışı etme kararının iptal edilmesi, kaldırılması veya geri alınması durumunda,
- Yabancının ölmesi halinde.
***
Konuyla ilgili her türlü sorunuz için ofisimizle iletişime geçebilirsiniz. Size yardımcı olmaktan memnuniyet duyarız.
Bu makalenin tüm hakları saklı olup kaynak gösterilmeksizin veya Erkan|Partners’ın yazılı izni alınmaksızın yayımlanması, kullanılması, kopyalanması, çoğaltılması veya başka bir suretle yayılması yasaktır. Aksi bir durumun tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.